ΜΩΒ ΚΑΦΕΝΕΙΟ

Περπατώ περπατώ μες την πόλη
πάντα ένας λύκος θα΄ναι εδώ
λύκε, λύκε θα σε βρω
παίρνω τις φίλες μου και σε κυνηγώ

Στις 2/10 τα ξημερώματα, μετά από ένα πάρτυ στα πανεπιστήμια μια κοπέλα και ένα αγόρι δέχθηκαν επίθεση από τρεις άνδρες, οι οποίοι στη συνέχεια βίασαν την κοπέλα.

Και να μια υπόθεση βιασμού*¹ που ακούστηκε, «έγινε ντόρος». Όχι όμως ως πατριαρχικό έγκλημα, ως η έκφραση της ωμής έμφυλης βιαιότητας που κατοικεί στο εδώ και στο τώρα, αλλά ως εξαίρεση από την καθημερινή συνθήκη και μεμονωμένο περιστατικό. Τα περιστατικά βιασμών που κατά καιρούς έχουν «σοκάρει το πανελλήνιο» είναι λίγα και χωράνε σε κραυγαλέους τίτλους εφημερίδων που λέξεις όπως πολιτικός, παπάς, μετανάστης γράφονται με γράμματα κεφαλαία. Στις δύο πρώτες περιπτώσεις η κοινή γνώμη μοιάζει να γκρεμοτσακίζεται από τα σύννεφα, ενώ στην τελευταία σπεύδει να καταδικάσει. Το είδαμε να συμβαίνει στην περίπτωση του βιασμού στην Πάρο, όταν με αφορμή αυτόν στην Αθήνα τα ρατσιστικά πογκρόμ των ημερών οδήγησαν στην δολοφονία ενός μετανάστη. Το είδαμε να συμβαίνει και στην Ξάνθη όταν η κοινή γνώμη βιάστηκε να αποφανθεί την μουσουλμανική ταυτότητα του δράστη πριν τελικά αναδυθεί στην επιφάνεια πως ήταν γνήσιος έλληνας ορθόδοξος. Το ίδιο μοτίβο εμφανίζεται και τώρα, στην περίπτωση του βιασμού στο αριστοτέλειο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Μα ακόμα και στην υπόθεση αυτή, που έλαβε διαστάσεις πανελλαδικής κλίμακας, ο ίδιος ο βιασμός δεν συζητήθηκε ποτέ ως τέτοιος. Παρέμεινε μια δευτερεύουσα αφήγηση, ένα ζήτημα παρεμπίπτον, καταδικασμένο στο παρασκήνιο των λογιών-λογιών θεμάτων που βρήκαν άλλη μια αφορμή να αναδυθούν στον δημόσιο λόγο, με κύριο φυσικά την ταυτότητα του δράστη ως μετανάστη. Γιατί όταν ο βιαστής δεν είναι έλληνας η ρατσιστική ρητορεία βρίσκει την ευκαιρία της να εκμεταλλευτεί το βίωμα του βιασμού προς όφελός της.

Τα πρωτοσέλιδα και οι τίτλοι των ημερών εκείνων, που δεν έχουν σταματήσει από τότε, παρελαύνουν σε χρώματα γαλανόλευκα. Η εθνικιστική χρήση του περιστατικού παίρνει τεράστιες διαστάσεις, με ισλαμοφοβικό λόγο να αναπαράγεται συνεχώς. Γιατί άλλωστε «οι ξένοι το έχουν στην κουλτούρα τους να βιάζουν». Δεν είναι απλά άντρες που βιάζουν, «είναι μετανάστες που βιάζουν τις γυναίκες μας». Στις περιπτώσεις αυτές δεν είναι τυχαίο πως ένα φαινόμενο όπως ο βιασμός ξεδιαλέγεται, τόσο από άλλους βιασμούς όσο και από αλλά εγκλήματα, και τελικά ερμηνεύεται είτε ως μια στρατηγικά μελετημένη διαδικασία κατάκτησης της Ευρώπης είτε ως μια ουσιοκρατική έκφραση μιας κουλτούρας που δεν μπορεί να εναρμονιστεί με τη Δύση. Η απέλαση και ο κοινωνικός αποκλεισμός είναι οι αναπόφευκτες λύσεις της αφήγησης αυτής. Ο μύθος του μαύρου βιαστή*² αναβιώνει και εξακολουθεί και σήμερα να κάνει την ύπουλη δουλειά της ρατσιστικής ιδεολογίας. Αντίστροφα βέβαια, όταν το θύμα είναι μετανάστρια, η ελληνική κοινωνία σπεύδει να προστατεύσει τα αθώα τέκνα της. Άλλωστε, οι μνήμες από το βιασμό στην Αμάρυνθο Ευβοίας είναι ακόμα νωπές. Έτσι και στο περιστατικό της Θεσσαλονίκης αγανακτισμένοι κάτοικοι του κέντρου δεν δίστασαν ακόμη και να ανακοινώσουν την διάθεση τους για συγκρότηση σωματοφυλακών με στόχο μετανάστες. Ήταν αυτοί οι ίδιοι κάτοικοι που δεν έβγαλαν άχνα, όταν οι απόπειρες βιασμών στα στενά του κέντρου, πριν δύο χρόνια, διαδέχονταν η μία την άλλη και ήταν οι ίδιοι που έσκιζαν τις αφίσες ενάντια στην κουλτούρα του βιασμού, που υπέγραφαν οι γειτόνισσες τότε*³.

Όποτε, όμως, οι βιαστές εντάσσονται στον εθνικό κορμό, όταν είναι έλληνες άντρες, οι χαρακτηρισμοί προς το πρόσωπο τους περιορίζονται σε: ψυχοπαθής, ανώμαλος, δράκος. Γιατί αλίμονο, έλληνας και βιαστής γίνεται; Εκεί όμως που η ψυχολογία και η ιατρική επιμένουν να παθολογικοποιούν τους βιαστές και από μισογύνηδες εγκληματίες τους μετατρέπουν σε ασθενείς που τελικά αθωώνονται, εμείς θα επιμένουμε: οι βιαστές δεν είναι ράτσα ειδική, είναι άντρες καθημερινοί. Ο βιασμός είναι πάντα σχέση εξουσίας, πράξη επιβολής και μισογυνισμού. Μια πράξη που τιμωρεί και μέσα στην πατριαρχία συμβαίνει ως τέτοια. Και είναι καταδικασμένη στις περισσότερες περιπτώσεις να παραμένει στο σκοτάδι. Οι υποθέσεις βιασμών που καταγγέλλονται ή γίνονται γνωστές είναι ελάχιστες και αυτές στις οποίες ο δράστης καταδικάζεται εν τέλει, ακόμα λιγότερες. Γιατί όλοι στον τόπο τούτο έχουν συνηθίσει να χαμηλώνουν το κεφάλι και ν’ αποστρέφουν γρήγορα το βλέμμα. Μία τελετουργία που συντηρείται με πολλαπλές σιωπές, που παίρνουν τη θέση των ρητών λόγων. Και η σιωπή εδώ δεν θα ‘πρεπε να νοηθεί ως απουσία λόγου ή πράξης αλλά ως πράξη αυτή καθαυτή, πράξη σιωπής. Είναι αυτές οι κανονιστικές σιωπές που η μία πλάι στην άλλη, νομιμοποιούν τον βιασμό και την έμφυλη βία.

Η κουβέντα γύρω από τον συγκεκριμένο βιασμό δεν έμεινε μονάχα εκεί. Τα μίντια φαίνεται να απασχόλησε ιδιαίτερα το «αν πραγματικά συνέβη βιασμός». Ως βασικός φορέας αναπαραγωγής του κυρίαρχου λόγου έσπευσαν να κόψουν και να ράψουν έναν ορισμό του βιασμού που να χωρά στα μέτρα τους. Διαχώρισαν εξ αρχής τον βιασμό από τις ασελγείς πράξεις. Γιατί ο κοινωνικά αποδεκτός ορισμός του βιασμού δεν αφορά και αυτές. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τον νομικό ορισμό του, που μέχρι πριν λίγα χρόνια συμπεριλάμβανε μονάχα την κολπική διείσδυση. Όχι τις ασελγείς πράξεις, όχι την πρωκτική συνουσία, ενώ ακόμα εντάσσεται στο κεφάλαιο των εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας. Η γυναίκα ταυτίζεται με την μήτρα της και μονάχα η αναπαραγωγική της δυνατότητα είναι αυτή που χρήζει προστασίας. Τίτλοι όπως «Νεαρή κοπέλα κατήγγειλε επίθεση με ασέλγεια στο ΑΠΘ» συμπυκνώνουν όλα τα κλισέ που η κοινωνία αναπαράγει σε τέτοιες περιπτώσεις. Η κοπέλα δεν βιάστηκε, δεν το γνωρίζουμε ακόμα αυτό, δεν την πιστεύουμε. Η κοπέλα μονάχα κατήγγειλε. Ένα βίωμα αμφισβητείται και ταυτόχρονα ετεροκαθορίζεται. Για εμάς, όμως, ο βιασμός δεν χωράει σε ορισμούς νομικούς ή μη, αλλά οφείλει να ορίζεται σε κάθε περίπτωση υποκειμενικά. Εμείς οι ίδιες θα ορίσουμε πότε τα όριά μας παραβιάστηκαν.

Ο βιασμός έγινε τα ξημερώματα στο ΑΠΘ και συζητήσεις γύρω από τον χώρο και τον χρόνο του συμβάντος βρέθηκαν στο προσκήνιο. Ξαφνικά το πανεπιστήμιο φάνηκε να προσλαμβάνει μια μεταφυσική σχεδόν θέση στον δημόσιο χώρο. Να μεταμορφώνεται σε τόπο στον οποίο η ύπαρξη σεξουαλικοποιημένης βίας*⁴ αφήνει τον κόσμο με το στόμα ανοιχτό. Λες και το πανεπιστήμιο δεν είναι συνεκτικό κομμάτι του αστικού ιστού, ενός κοινωνικού πεδίου στον οποίο οι υπάρξεις μας τίθενται συνεχώς εν αμφιβόλω. Όμως η πειθάρχηση και ο έλεγχος που επιβάλλουν τα συστήματα επιτήρησης στην καθημερινότητα μας εντός της πανεπιστημιούπολης (σεκιούριτι, πανεπιστημιακή αστυνομία) δεν δημιουργούν την συνθήκη που θα μας κάνει να νοιώσουμε ασφαλείς. Ο φόβος του βιασμού και της κακοποίησης είναι πάντα εκεί, για να μας αποκλείει, να μας εποπτεύει, να μας συμμορφώνει. Η ορατότητα και η ασφάλεια μας είναι ένας συνεχής αγώνας για μας. Ας μην ξεχνάμε όμως και πως ο ιδιωτικός χώρος δεν είναι χώρος καθαγιασμένος, αλλά χώρος στον οποίο η νομιμοποιημένη έμφυλη βία μπορεί να είναι εξίσου παρούσα. Οι βιασμοί δεν σταματάνε έξω από καμία πόρτα, είτε πανεπιστημίου είτε σπιτιού. Συμβαίνουν καθημερινά, στους δρόμους στα σκοτεινά σοκάκια αλλά και στο σπίτι, στους χώρους εργασίας, πίσω από κλειστές πόρτες «αψεγάδιαστων οικογενειών». Και στις περισσότερες περιπτώσεις, ο θύτης είναι πρόσωπο οικείο και κοντινό.

Ο βιασμός δεν είναι μια στιγμή, μια πράξη που εγγράφεται αποσπασματικά στα σώματά μας. Για όλες εμάς η κουλτούρα του βιασμού είναι καθημερινή βιωμένη εμπειρία. Είναι τα υποχρεωτικά χαμόγελα για να μας αφήσουν ήσυχες. Είναι να κάνεις πως μιλάς στο κινητό και τα σφιγμένα κλειδιά στο χέρι. Είναι τα ψιτ- ψιτ στο δρόμο και να σκέφτεσαι αν σε παίρνει να τον βρίσεις. Είναι να ντρέπεσαι να πεις ότι σε κοζάρει ο θείος σου. Είναι να υπομένεις τον πέφτουλα συνάδελφο, αφεντικό, πελάτη. Είναι ο μαλάκας στην ευρύτερη περιοχή των ματιών και της σκέψης σου. Είναι οι μάτσο τίποτα, τα παλικάρια και οι λεβέντες που κατεβάζουν τα παράθυρα των αυτοκινήτων τους . Είναι να μη σε πιστεύει κανείς. Και είναι το γενικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λαμβάνουν χώρα ποικίλες μορφές βίας. Βία σωματική, βία ψυχολογική, βία λεκτική.

Από μικρές οι μανάδες μάς διάβαζαν παραμύθια. Παραμύθια για να μας καθησυχάσουν, να μας αποκοιμίσουν γλυκά. Όμως και παραμύθια για να μάθουμε από νωρίς πως το χάπι εντ έρχεται παρέα με τον πρίγκιπα, και παραμύθια για να μας τρομάξουν. Λένε πως το παραμύθι της κοκκινοσκουφίτσας δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια διδαχή για τις γυναίκες. Ένας οδηγός που έθετε τους όρους με τους οποίους μπορούμε να κυκλοφορούμε με ασφάλεια. Αποφεύγοντας τα σκοτεινά δρομάκια, τα απειλητικά δάση. Μας μάθαινε από νωρίς να ρίχνουμε κλεφτές ματιές πίσω από τους ώμους μας, να μην μιλάμε σε αγνώστους, να προσέχουμε. Και αν κάτι μας συμβεί δεν φταίμε παρά εμείς. Στην αρχική εκδοχή του παραμυθιού η φιγούρα του προστάτη κυνηγού που εμφανίζεται για να σώσει το κορίτσι και την γιαγιά της δεν υπάρχει. Ο λύκος τρώει την κοκκινοσκουφίτσα και το παραμύθι τελειώνει εκεί. Η τιμωρία της υποδειγματική, παράδειγμα προς αποφυγή για όλες μας.

Μέσα στην ελληνική κοινωνία η κουλτούρα του βιασμού είναι διάχυτη. Οι άντρες εκπαιδεύονται στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στα γήπεδα, στα μπαρς και στα μπουρδέλα, μαθαίνουν από νωρίς να περιφρουρούν τα προνόμιά τους. Και για να κάνουμε κάτι ξεκάθαρο: για τον βιασμό φταίει μονάχα ο βιαστής. Ποτέ δεν φταίμε εμείς, ούτε τα ρούχα που φοράγαμε εκείνη τη νύχτα, ούτε η περασμένη ώρα, ούτε αν είχαμε πιει. Δεν φταίει το περπάτημά μας ή το βλέμμα μας που δεν απέπνεαν αυτοπεποίθηση.

Στο δρόμο για το σπίτι θέλουμε να είμαστε ελεύθερες, όχι γενναίες.

Σε όσους μας θέλουν μόνες μας και απέναντι σε όλους, εμείς επιμένουμε, επιμένουμε να συλλογικοποιούμε τις αρνήσεις μας,, να αντιστεκόμαστε στον παραλογισμό του αυτονόητου, να πλησιάζουμε η μία την άλλη.

Και τότε και τώρα και για πάντα αγώνας ενάντια στην κουλτούρα του βιασμού.

_______________

*¹ Ο λόγος που επιλέγουμε να χρησιμοποιούμε κατ’ επανάληψη τον όρο βιασμό, δεν είναι καθόλου τυχαίος, αλλά βαθύτατα πολιτικός. Αναγνωρίζοντας τόσο την εξουσία που παράγει και αναπαράγει η γλώσσα, όσο και την δομικά πατριαρχική και σεξιστική άρθρωση αυτής, οφείλουμε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικές με τις λέξεις μέσω των οποίων περιγράφουμε το συγκεκριμένο έγκλημα. Επομένως, όροι όπως αποπλάνηση, σεξουαλική συνεύρεση, γενικά ασελγή πράξη, δεν τις περιλαμβάνουμε στο λεξιλόγιό μας. Όχι μονάχα γιατί αναπαράγουν την κουλτούρα του βιασμού, αλλά και γιατί θεωρούμε πως αποφορτίζουν το βίωμα της κοπέλας. Άλλωστε, η χρήση των λέξεων λειτουργεί διαλεκτικά της στάσης που τελικά παίρνουμε για το βιασμό. Και η λέξη στάση, δηλώνει πόσο αμετακίνητες επιλέγουμε να είμαστε.

*² βλ. angela davis κείμενο «Βιασμός, ρατσισμός και ο μύθος του μαύρου βιαστή» που δημοσιεύτηκε στο βιβλίο της με τίτλο “Women, Race and Class” (“Γυναίκες, Φυλή και Τάξη”), 1981

*³ “γειτόνισσες”: υπογραφή της αφίσας ενάντια στην κουλτούρα του βιασμού που κυκλοφόρησε στην θεσσαλονίκη το 2015 ως απάντηση σε περιστατικά επιθέσεων εναντίον γυναικών στο κέντρο της πόλης.

*⁴ Ο όρος σεξουαλικοποιημένη εδώ χρησιμοποιείται όχι τυχαία αντί του όρου σεξουαλική βία γιατί, όπως ωραία εξηγούν κι οι έκ-φυλες, ο δεύτερος «εντάσσει αυτό το είδος της βίας στο πεδίο της σεξουαλικότητας όπου δικαιολογείται πιο εύκολα βάσει μιας πατριαρχικής αντίληψης και θεωρίας για τη σεξουαλικότητα, όπως π.χ. του Freud και δίνει έμφαση στο πρόσχημα της βίαιης δράσης του θύτη, ενώ ο όρος σεξουαλικοποιημένη βία δηλώνει πως για το θύμα η πράξη αυτή δεν είναι τίποτα άλλο παρά βία». Από αυτή την σκοπιά λοιπόν, όπου βιώνεται η έμφυλη εξουσία, όπου βιώνεται η καταπίεση του γυναικείου υποκειμένου, όπου η αρρενωπότητα αφήνει τα βίαια σημάδια της, τότε μιλάμε για βιασμό (terminal 119, “ενάντια στην κουλτούρα του βιασμού!”, τρίτο τεύχος, Σεπτ 2008).

_______________

*η αφίσα κολλήθηκε και το κείμενο μοιράστηκε κατά τη διάρκεια της φεμινιστικής πορείας ενάντια στην κουλτούρα του βιασμού, στις 12/11 στην Αθήνα. 

http://brastards.blogspot.gr/2016/10/blog-post.html

Το Μωβ Καφενείο συμμετείχε στη φεμινιστική πορεία ενάντια στην κουλτούρα του βιασμού που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 12/11 στην Αθήνα.
Ακολουθούν τα τρικάκια και τα αυτοκόλλητα που “στόλισαν” τους δρόμους της πόλης:

Ώρα προσέλευσης: 20:00 (αυστηρά!)
Ώρα λήξης: 01:30

Εδώ και κάποιο καιρό συζητάμε μεταξύ μας για τη μορφή που θα θέλαμε να έχουν οι εκδηλώσεις και τα καφενεία μας, πώς θα μπορούσαν να γίνουν πιο οικεία, πώς θα καταφέρουμε να δημιουργήσουμε μια συνθήκη που θα επιτρέπει την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή και έκφραση του κόσμου που θα παραβρεθεί.

Η αποψινή βραδιά είναι μία προσπάθεια να πειραματιστούμε συλλογικά, αναζητώντας νέους τρόπους επικοινωνίας. Η όλη εκδήλωση βασίζεται στη δομή που επέλεξαν οι Μπάσταρδες με Μνήμη reloaded για να διοργανώσουν τα “Feminist Chat Tables”, τον Ιούνη του 2015, που μας φαίνεται εξαιρετική! Θεωρούμε ότι η συγκεκριμένη δομή έχει στόχο να γεφυρώσει την απόσταση μεταξύ “κοινού” και “εισηγητριών”, να προκαλέσει τη μέγιστη εμπλοκή των συμμετεχουσών, να μειώσει τις αμήχανες σιωπές, να συμπεριλάβει άτομα που συχνά αποκλείονται από τον “κλασικό” τύπο εκδηλώσεων.

Ταυτόχρονα, η ιδέα αυτής της βραδιάς προέκυψε όταν αναζητούσαμε τρόπους για να βοηθήσουμε τις πέντε μετανάστριες φίλες μας να ταξιδέψουν προς το βορρά. Οπότε, θα θέλαμε να την αφιερώσουμε σε αυτές και να σας επισημάνουμε ότι αν επιθυμείτε να τις στηρίξετε οικονομικά, στο χώρο του καφενείου υπάρχει το ‘fabulous κουτί’ οικονομικής ενίσχυσης.

Σημειώσεις πάνω στο σημερινό event
Ποια δεν έχει σιγοτραγουδήσει ή και δυνατοτραγουδήσει, μόνη της ή με τις φίλες της, κάποιο ελαφροπόπ ή και πιο βαρύ λαϊκό κομμάτι;

Ίσως κάποιες να μην το ‘χουν κάνει ποτέ. Κάποιες από μας, όμως, μεγάλωσαν και με αυτό που λέμε ελαφροπόπ ή και λαϊκή μουσική. Γιατί ζήσαμε και ζούμε στο ελληνικό πλαίσιο, όπου η συγκεκριμένη κουλτούρα είναι διάχυτη και πανταχού παρούσα.

Αναγνωρίσαμε κατά τη διάρκεια της πορείας μας, και κυρίως της φεμινιστικής, ότι η κουλτούρα αυτή παράγει ετεροσεξιστικά, ετεροκανονικά, πατριαρχιακά, ομοφοβικά (και άλλα πολλά) νοήματα, σχήματα και σχέσεις, γι’ αυτό κι εμείς βλέπουμε τις εαυτές μας απέναντι, να προσπαθούμε με νύχια και με δόντια να ξεφύγουμε.

Όμως όπως γράψαμε λίγο πιο πριν, δεν είμαστε άχρονες, α-ιστορικές υποκειμενικότητες. Μεγαλώσαμε μέσα στο εν λόγω πολιτισμικό συγκείμενο και έτσι βρίσκουμε ένα κομμάτι των εαυτών μας, όταν ακούει κάποια τέτοια κομμάτια να σκιρτάει, να πονάει, είτε να απολαμβάνει.

Μήπως μιλάμε για ένα κοινό βίωμα ή και όχι; Μήπως να φωτίσουμε αυτή την πτυχή των εαυτών μας και να το μοιραστούμε όλες μαζί;

Πώς είναι δυνατόν να βιώνουμε τέτοιες αντιφάσεις; Μάλλον γίνεται, γιατί στο εδώ και τώρα που ζούμε είμαστε μέσα στις αντιφάσεις. Ωστόσο επιλέγουμε να τις ανιχνεύουμε, να τις φωτίζουμε, να τις διαπραγματευόμαστε και να τις συζητάμε όλες μαζί και όποτε/όπου είναι εφικτό να τις ξεπερνάμε.

Μπορούμε άραγε να δώσουμε νέα νοήματα στα αγαπημένα μας κομμάτια, vα τα αποδομήσουμε και να δημιουργήσουμε νέες αναγνώσεις; Επιθυμούμε να εντάξουμε τα τραγούδια αυτά και την κουλτούρα που παράγουν σε νέα-οικεία σε μας πλαίσια, να τα συζητήσουμε και να τα τραγουδήσουμε με τους όρους μας και με τα αγαπημένα μας περιεχόμενα.

Λοιπόν, ας φτιάξουμε ένα κολάζ! Ας δοκιμάσουμε να κάνουμε “reclaim” = “επανοικειοποίηση” κάποιων τραγουδιών και του συμβολικού τους νοήματος. Στην προσπάθεια αυτή θα θέλαμε, αν ψήνεστε και σεις, να είμαστε παρέα, ιχνηλατώντας νέα αισθητικά μονοπάτια.

Γεια χαρά σε όλ@!
Προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να βοηθήσουμε οικονομικά τις μετανάστριες lgbtq φιλενάδες μας από Αίγυπτο, Συρία, Ιράκ, Υεμένη που θέλουν να φύγουν για το Βορρά, καθώς η συνθήκη που βιώνουν στην Αθήνα δεν είναι καθόλου ευχάριστη. Για όλους τους λόγους του κόσμου.
Αν θέλετε και σεις να βοηθήσετε να φύγουν όσο το δυνατό συντομότερα από το ελληνικό πλαίσιο, μπορείτε να τις στηρίξετε. Με το κουτί οικονομικής ενίσχυσης που θα βρίσκεται στο χώρο του καφενείου.

συντροφικά,
Μωβ Καφενείο
___________________

Hello to everyone!
We are trying to find ways so as to support financially our lgbtq migrants friends, from Egypt, Syria, Iraq and Yemen. They want to travel to the North, as they go through hard times in Athens.
If you want to help them going away from the greek frame as soon as possible, you can do it, through the box of financial support that exists in the space.

Mov Kafeneio

να μειώσουμε τις αποστάσεις
να πλησιάσουμε η μια την άλλη
7 χρόνια μωβ καφενείο

Το Μωβ Καφενείο είναι μια συνέλευση που δημιουργήθηκε πριν 7 χρόνια μέσα σε μια κοινωνία που γεννά συνεχώς σύνορα, διαχωρισμούς και αποκλεισμούς και που η υποτίμηση, η κουλτούρα του βιασμού, το σεξιστικό και ρατσιστικό μίσος σε γυναίκες, μετανάστριες, μουσουλμάνες, τρανς, γκέι, ανώμαλες είναι μια καθημερινή συνθήκη. Το Μωβ Καφενείο είναι ο δικός μας τόπος συνάντησης, αντίστασης, αλληλεγγύης και φροντίδας ενάντια σε καταπιέσεις που γεννιούνται στη βάση του φύλου, της τάξης, των σωμάτων, της καταγωγής μας. Υπάρχει λόγω της ανάγκης μας να εμβαθύνουμε και να δραστηριοποιηθούμε γύρω από ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας, να επικοινωνήσουμε τις εμπειρίες και τα βιώματά μας, να συλλογικοποιήσουμε τις αρνήσεις μας, να δημιουργήσουμε ρωγμές στη βίαιη, ετεροκανονική, πατριαρχική, καπιταλιστική πραγματικότητα.

Ως συλλογικότητα προσπαθούμε να προσεγγίζουμε τα ζητήματα με τα οποία ασχολούμαστε διαθεματικά. Οι απαρχές της διαθεματικότητας (intersectionality) τοποθετούνται στα τέλη της δεκαετίας του ’70 στην Αμερική, όταν η συλλογικότητα Combahee River Collective, μια συλλογικότητα μαύρων, λεσβιών, φεμινιστριών αναγνώρισε για πρώτη φορά ότι τα κυρίαρχα συστήματα καταπίεσης (φυλή-φύλο-σεξουαλικότητα-τάξη) συμπλέκονται και άρα χρειάζεται μια πιο ολοκληρωμένη ανάλυση και πρακτική. Το γεγονός φυσικά, ότι μια τέτοια προσέγγιση αναδύθηκε από τις μαύρες φεμινίστριες, δεν είναι καθόλου τυχαίο. Σε αντίθεση με τις λευκές μεσοαστές φεμινίστριες της Αμερικής, υπήρξε από πολύ νωρίς η ανάγκη να εναντιωθούν στις πολλαπλές καταπιέσεις που δέχονταν. Τη δεκαετία του ’80 εμφανίζεται για πρώτη φορά μέσα στους ακαδημαϊκούς κύκλους ο όρος διαθεματικότητα και σιγά-σιγά αρχίζει να χρησιμοποιείται ως τέτοιος από το ίδιο το κίνημα. Η θεωρία της διαθεματικότητας αναπτύχθηκε ως απάντηση στις μέχρι τότε κυρίαρχες φεμινιστικές προσεγγίσεις που μιλούσαν για τη γυναικεία ταυτότητα, η οποία αφορούσε στις προνομιούχες γυναίκες, δηλαδή τις λευκές, μεσοαστές, ετεροσεξουαλικές, σωματικά ικανές κ.λπ.∙ εντόπισε το πώς τα διάφορα συστήματα εξουσίας και καταπίεσης διαπλέκονται, αλληλεπιδρούν κι αλληλοεπικαλύπτονται για να (ανα)παράγουν κοινωνικές ανισότητες. Αντιλαμβανόμαστε ότι οι πολλαπλές καταπιέσεις που δέχεται ένα υποκείμενο με βάση το έθνος, το φύλο, την τάξη, την (αν)ικανότητα, τη σεξουαλικότητα, την ηλικία κ.λπ. δεν υφίστανται η μία ανεξάρτητα από την άλλη, αλλά αντιθέτως ενισχύουν η μία την άλλη. Οι διαχωρισμοί, οι διακρίσεις, τα στερεότυπα και τα προνόμια που προκύπτουν από αυτό το πλέγμα εξουσιών υπάρχουν διάχυτα στην καθημερινότητά μας (στο δημόσιο χώρο, στην εργασία, στους κινηματικούς χώρους, αλλά και στις ίδιες τις εαυτές μας).

Έτσι, επιλέγουμε να μην ιεραρχούμε τα συστήματα καταπίεσης. Αυτό σημαίνει πως αναγνωρίζουμε στις σχέσεις εξουσίας ταξικά, εθνοτικά, έμφυλα, φυλετικά ή άλλα χαρακτηριστικά, αναζητώντας τις μεταξύ τους συνδέσεις. Κατανοούμε πως το φύλο ή η σεξουαλικότητα μπορεί να είναι ισχυροί διαφοροποιητικοί παράγοντες και την ίδια στιγμή να αποτελούν πρωταρχικούς λόγους μετανάστευσης. Παράλληλα, η εμπειρία της μετακίνησης με ό,τι αυτή συνεπάγεται (διώξεις, trafficking, αγώνες και αντιστάσεις, πέρασμα συνόρων, συνδιαλλαγή με μπάτσους, διακινητές) είναι συχνά διαφορετική για άντρες, γυναίκες, παιδιά, straight ή lgbtqi+ άτομα. Άλλωστε, δεν αντιλαμβανόμαστε τους μετανάστες ως μια ομοιογενή ομάδα. Μέσα από τις αφηγήσεις αυτών που αναγκάστηκαν ή επέλεξαν να μετακινηθούν και ούσες αλληλέγγυες στους αγώνες τους, βλέπουμε πως η βίαιη συνθήκη του καπιταλισμού και τα συστήματα εξουσίας δεν αρχίζουν στην ανατολή και τελειώνουν στη δύση, αλλά βρίσκονται σε κάθε βήμα αυτών που μεταναστεύουν.

Σε αυτό το σημείο, θα θέλαμε να στρέψουμε το βλέμμα στη δύση και πιο συγκεκριμένα στους κυρίαρχους δυτικοκεντρικούς παραγωγικούς λόγους που (περι)ορίζουν, χειραγωγούν, παράγουν και αναπαράγουν την ανατολή. Σε όλες τις κυρίαρχες δυτικές αφηγήσεις που καθιστούν την ανατολή ένα διακριτό Άλλο, το οποίο οφείλει να μελετηθεί-επικυρωθεί-αξιολογηθεί και τελικά να πειθαρχηθεί, τόσο σε ένα συλλογικό φαντασιακό, όσο και σε ένα πραγματικό επίπεδο. Ας κάνουμε μια ενοχλητική παραδοχή. Ο ορθολογισμός, η επιστημοσύνη, η αυθεντία και η υπεροχή που κατακλύζει τη δυτική κουλτούρα, έχουν σαν αποτέλεσμα να παράγονται ντετερμινιστικά μεγάλες και αδιαμφισβήτητες αλήθειες. Με αυτόν τον τρόπο, η δύση καταφέρνει να ανασκευάζει εύκολα ιστορικά δομικά γεγονότα που την έχουν διαμορφώσει, με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό της αποικιοκρατίας.

Ο οριενταλισμός μελετάει την ανατολή από απόσταση και για να επιβιώνει τρέφεται με αναπαραστάσεις. Η ανατολή τόσο αόρατη, όσο και επικίνδυνη παραμένει ένα ζήτημα προς διαχείριση, και οι κάτοικοί της, υπανάπτυκτοι, φονταμεταλιστές, απολίτιστοι, εκφυλισμένοι. Η ορθολογικότητα υπονομεύεται από τις ανατολίτικες υπερβολές, τις μυστηριώδεις αντιθέσεις, τις αλλόκοτες ιδέες προς τις καθολικά εδραιωμένες δυτικές αξίες. Ο οριενταλισμός φροντίζει να κάνει μεγάλες αφαιρέσεις μιλώντας για την ανατολή: αποκρύπτει σκόπιμα τη διαφορετική ιστορία τής εκάστοτε χώρας, τις βιοπολιτικές εξουσίες μέσα σε κάθε πολιτικό σύστημα, τις ταξικές και έμφυλες αντιστάσεις, αναπαράγοντας έτσι την ανατολή ως ένα αδιαίρετο όλον. Επιπλέον, η δύση, αποσιωπώντας τους αγώνες και τις αντιστάσεις που υπάρχουν στο εσωτερικό της, προβάλλει έναν ενοποιητικό εαυτό και αναπαράγει τα πλέγματα εξουσίας που τη συγκροτούν.

Μέσα από αυτό το πρίσμα δε θα μπορούσαμε να παραλείψουμε τη σημαντική θέση που κατέχει το ισλάμ εντός του οριενταλισμού. Το στερεότυπο του μουσουλμάνου σύμφωνα με τον κυρίαρχο δυτικό λόγο μπορεί να συνοψιστεί στις λέξεις οπισθοδρομισμός, βιαιότητα, φανατισμός, ανορθολογικότητα. Από την άλλη, όσες μουσουλμάνες φοράνε μαντίλα (μπούρκα-χιτζάμπ-νικάμπ-αμπάγια-τσαντόρ), δεν αναγνωρίζονται κοινωνικά ως υπάρξεις που μπορούν να εκφέρουν δικό τους αυτόνομο λόγο. Οι γυναίκες μουσουλμάνες δε χρειάζονται τη συμπόνοια των απελευθερωμένων και καθοδηγητριών δυτικών. Οι αντιστάσεις τους υπάρχουν στο εδώ και στο τώρα και χρησιμοποιούν τα δικά τους αναλυτικά εργαλεία ενάντια στη βία που ασκείται στα σώματα, τις επιθυμίες και στα όρια των μουσουλμάνων γυναικών.

Δεν θα πρωτοτυπήσουμε διατυπώνοντας τις σκέψεις μας αναφορικά με την κατασκευή του Άλλου και πώς διαφοροποιείται ανάλογα με τους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς τής εκάστοτε περιόδου. Στην παρούσα συνθήκη, ο άλλοτε διαχωρισμός σε «νόμιμους» και «παράνομους» μετανάστες, συγκροτείται στο δίπολο πρόσφυγας-μετανάστης. Αν πάμε λίγο πιο πίσω στην ιστορία (του δυτικού κόσμου) μπορούμε να θυμηθούμε πως εκεί, στη δεκαετία του ’50, μετά τον β’ παγκόσμιο πόλεμο θεμελιώθηκε η έννοια του πρόσφυγα. Πρόσφυγας, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης, μπορεί να είναι κάθε άνθρωπος που βρίσκεται έξω από το κράτος, του οποίου είναι πολίτης, εξαιτίας δικαιολογημένου φόβου δίωξης λόγω της φυλής, της θρησκείας ή της εθνικότητάς του, ή ακόμα εξαιτίας της ιδιότητας του ως μέλους μιας ιδιαίτερης κοινωνικής ομάδας ή των πολιτικών του απόψεων (πολιτικός πρόσφυγας). Συνήθως, η αδυναμία εξασφάλισης προστασίας είναι αποτέλεσμα πολέμου, ωστόσο, ο παραπάνω ορισμός αποκλείει τους πρόσφυγες εξαιτίας φυσικών καταστροφών και βεβαίως όσους μετακινούνται εξαιτίας της συνθήκης που επιβάλλει ο καπιταλισμός. Ως μετανάστες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ορίζονται όσοι έλαβαν ελεύθερα την απόφαση να μετακινηθούν, για λόγους δικούς τους και χωρίς την παρέμβαση ενός εξωτερικού, αναγκαστικού παράγοντα.

Η διαίρεση του μεταναστευτικού πληθυσμού δεν έχει σκοπό να περιγράψει τις διαφορετικές πραγματικότητές του, αλλά δημιουργεί διαχωριστικές ταυτότητες από τα πάνω, με αποτέλεσμα την ένταξη ενός κομματιού σε «προνομιακό» πεδίο και ταυτόχρονα τον αποκλεισμό τού μεγαλύτερου μέρους των μεταναστών από αυτό. Η αναπαραγωγή των διακριτών αυτών συνθηκών ήρθε να ενισχύσει την αποτύπωση στον συλλογικό νου μίας διάκρισης, που στρέφεται απέναντι σε ένα από τα πιο υποτιμημένα κοινωνικά κομμάτια, αγγίζοντας αρκετά συχνά τα όρια της φυσικοποίησης.

Στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία η λέξη μετανάστρια δεν είναι ουδέτερη. Πρόκειται πάντα για την παράνομη, την δεύτερης κατηγορίας, την ανειδίκευτη εργάτρια, την Άλλη. Οι μετανάστριες εργάτριες αντιμετωπίζονται ως οι γυναίκες εκείνες που προορίζονται να καλύπτουν τις παραδοσιακά υποτιμημένες και έμφυλα προσδιορισμένες θέσεις εργασίας του δυτικού κόσμου. Και μάλιστα, χωρίς χαρτιά, χωρίς εργασιακά δικαιώματα, μετατρέποντάς τες στο πλέον φθηνό εργατικό δυναμικό. Είναι οι γυναίκες εκείνες που ζουν και δουλεύουν στην ελλάδα του ρατσισμού, του σεξισμού, του trafficking και της εργασιακής εκμετάλλευσης και που, στην καλύτερη περίπτωση, υπάρχουν αόρατα στο δημόσιο χώρο, όταν δε δέχονται βία, καταπίεση και εγκλεισμό ή απειλούνται με απελάσεις.

Στους αγώνες των μεταναστριών και μεταναστών στεκόμαστε αλληλέγγυες. Και όταν αναφερόμαστε στην αλληλεγγύη, δε μιλάμε για τη λευκή ελεημοσύνη την οποία βλέπουμε να προσφέρουν απλόχερα οι ΜΚΟ και το κράτος, σε συνεργασία πάντα με τους μπάτσους, μέσα σε κέντρα κράτησης και στρατόπεδα συγκέντρωσης. Επιπλέον, στεκόμαστε κριτικά απέναντι σε πράξεις φιλανθρωπίας που δεν αμφισβητούν και δεν προωθούν κανενός είδους κριτική απέναντι στο υπάρχον. Αλληλεγγύη για μας είναι η διερεύνηση των κοινών τόπων μέσα στους οποίους θα καταφέρουμε να οργανώσουμε τους αγώνες μας, είναι η συνάντηση στην κοινή άρνηση απέναντι στις υπάρχουσες σχέσεις. Άλλωστε, η αλληλεγγύη δεν είναι και δεν θα έπρεπε να είναι μια πρακτική που αναπτύσσεται μονάχα στη βάση της ομοιότητας, αλλά και της διαφοράς. Είναι η εγγύτητα με κάποιον με τον οποίο δε μπορείς να ταυτιστείς, κι όμως στέκεσαι στο πλευρό του ενάντια στις σχέσεις εξουσίας από τις οποίες προσπαθεί να απαλλαγεί, αναγνωρίζοντας κάθε φορά τη θέση προνομίου από την οποία μιλάς.

Οργανώσαμε τη σημερινή εκδήλωση προσπαθώντας να ψηλαφίσουμε όσα συμβαίνουν γύρω μας σε σχέση με τη συνθήκη της μετανάστευσης. Ο αγώνας των έγκλειστων μεταναστριών στο κέντρο κράτησης του Ελληνικού είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα αμφισβήτησης και αντίστασης στις περίπλοκες διασταυρώσεις των σχέσεων εξουσίας, καταπίεσης και εκμετάλλευσης. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, πρόθεσή μας είναι να διερευνήσουμε τους τρόπους και τους λόγους που μπορούμε να μειώσουμε τις αποστάσεις, να καταστρέψουμε την επιβεβλημένη γεωγραφία του νου και της πραγματικότητας και αναγνωρίζοντας τη σημασία της φεμινιστικής αλληλεγγύης να πλησιάσουμε η μία την άλλη.

(η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στην Κατάληψη Φάμπρικα Υφανέτ, στις 20 Μαΐου ’16) 

7 ΧΡΟΝΙΑ ΜΩΒ ΚΑΦΕΝΕΙΟ

ΝΑ ΓΚΡΕΜΙΣΟΥΜΕ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ, ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ, ΤΗΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ

ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΡΕΨΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΒΕΒΛΗΜΕΝΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
ΤΟΥ ΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ